REFLEXÃO E AUTOPERCEPÇÃO:

ALGUMAS INCURSÕES SOBRE O ATO REFLEXIVO NA FENOMENOLOGIA DE EDMUND HUSSERL

Autores

Palavras-chave:

Husserl. Reflexão. Autoconsciência. Protoconsciência. Tocar-se.

Resumo

O artigo apresenta algumas especificidades fenomenológicas sobre a reflexão. No sentido estrito, o ato reflexivo aponta para a possibilidade de tematizarmos a consciência para si mesma. Portanto, ela é o único ato capaz de apreender a vida global da consciência. No sentido amplo, observa-se que em suas obras tardias, Husserl redimensiona o alcance dos atos de reflexão, uma vez que parece existir uma relação entre: os atos de reflexão, a protoconsciência e o ego funcionante. Aqui o que nos interessa é pensar a possibilidade de uma reflexão transcendental no “presente vivo”.

Biografia do Autor

Isabela Carolina Carneiro de Oliveira, Universidade Federal de Minas Gerais, Brasil

Mestre em Filosofia Contemporânea no Programa de Pós-Graduação da UFMG. Possui graduação em Filosofia pela Universidade Federal de Minas Gerais (Bacharelado, 2017) e graduação em Pedagogia pela Universidade Federal de Minas Gerais (Licenciatura, Formação Complementar em Gestão Educacional e Coordenação Pedagógica, 2007). Investiga a consciência-tempo [Zeitbewusstsein] husserliana, com ênfase nas intencionalidades dirigidas aos objetos temporais e quase-temporais, incluindo em sua pesquisa o fluxo constitutivo do tempo e a especificidade da consciência absoluta. É membro colaborador do Círculo de Estudos Husserlianos - UFMA (CEH) e do grupo de pesquisa Origens da filosofia contemporânea - PUC/SP. 

Referências

Bibliografia primária:

HUSSERL. Edmund. Investigações Lógicas: Sexta Investigação: Elementos de uma Elucidação Fenomenológica do Conhecimento. vol. 2, parte 2. Trad. Zeljko Loparić e Andréa M. A. C. Loparić. São Paulo: Abril Cultural, ([1901] 1921, 1975).

_________________. Ideias para uma Fenomenologia pura e para uma Filosofia fenomenológica. Trad. Márcio Suzuki. São Paulo: Ideias e Letras, ([1913] 2020).

_________________. Lições para uma Fenomenologia da Consciência interna do Tempo. Trad. Pedro M. S Alves. Rev. Marco A. Casanova. Rio de Janeiro: Via Verita, ([1928] 2017).

_________________. Ideen zur einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Zweites Buch: Phänomenologische Untersuchungen zur Konstitution. Ed. Marly Biemel. The Hague, Netherlands: Martinus Nijhoff, 1952.

________________. Analysen zur passiven Synthesis. Aus Vorlesungs und Forschungsmanuskripten, 1918-1926. Ed. Margot Fleischer. Netherlands: Martinus Nijhoff, 1966.

_______________. Späte Texte über Zeitkonstitution (1929-1934). Die C-Manuskripte. Ed. Dieter Lohmar. New York: Springer, 2006.

Bibliografia secundária:

BERNET, Rudolf. Die ungegenwärtige Gegenwart. Anwesenheit und Abwesenheit in Husserls Analyse des Zeitbewußtseins. Phänomenologische Forschungen, Hamburg, nº. 14, 1983. pp. 16-57. Disponível em: < www.jstor.org/stable/24360083>. Acesso em: 01/06/22.

BROUGH, John B. Notes on the Absolute Time-Constituting Flow of Consciousness. In: On Time - New Contributions to the Husserlian Phenomenology of Time. Ed. Dieter Lohmar, Ichiro Yamaguchi. Phaenomenologica, vol. 197. Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer, 2010. pp. 21-49.

DERRIDA. Jacques. Le toucher, Jean-Luc Nancy. França: Galilée, 2000.

HELD, Klaus. Lebendige Gegenwart. Phaenomenologica, vol. 23. Netherlands: Martinus Nijhoff, 1966.

KEILING, Tobias. "Reflexion". In: GANDER, Hans-Helmuth. Husserl-Lexikon (Ed.). Darmstadt: WBG, 2010. pp. 257-260.

KORTOOMS, Toine. Phenomenology of time – Edmund Husserl’s analysis of time consciousness. Phaenomenologica, vol. 161. Netherlands: Springer, 2002.

KRETSCHEL, Verónica. Tiempo y Asociación. Acerca de la relación entre los Manuscritos de Bernau y los Análisis sobre la Síntesis Pasiva. Investigaciones Fenomenológicas, Espanha, n°. 11, 2014b, pp. 143-163. Disponível em: < revistas.uned.es/index.php/rif/article/view/29538>. Acesso em: 12/04/2022.

LIANGKANG, Ni. Urbewußtsein und Reflexion bei Husserl. Husserl Studies, Netherlands, nº. 15, 1998, pp. 77-99.

SAKAKIBARA, Tetsuya. Reflection Upon the Living Present and the Primal Consciousness in Husserl’s Phenomenology. In: On Time - New Contributions to the Husserlian Phenomenology of Time. Ed. Dieter Lohmar, Ichiro Yamaguchi. Phaenomenologica, vol. 197. Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer, 2010a. pp. 251-271.

_____________________. Phenomenology in a different voice: Husserl and Nishida in the 1930s. In: Philosophy Phenomenology Sciences Essays. In Commemoration of Edmund Husserl. Ed. Carlo Ierna, Hanne Jacobs, Filip Mattens. Phaenomenologica, vol. 200. Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer, 2010b. pp. 679-694.

SERRA, Alice Mara. Do sentido da lembrança em Edmund Husserl. Revista Kriterion, Belo Horizonte, nº. 50, pp. 197-213, 2009. Disponível em: < SciELO - Brasil ->. Acesso em: 01/02/2024.

SOTO, Francisco Conde. Tiempo y conciencia en Edmund Husserl. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, 2012.

THOMÉ, Scheila Cristiane. Temporalidade e constituição: uma investigação acerca do acesso metodológico à esfera da consciência constitutiva do tempo na fenomenologia husserliana. 2015. 108f. Tese (Doutorado em Filosofia). São Carlos: UFSCar, 2015.

YAMAGUCHI, Ichiro. Passive Synthesis und Intersubjektivität bei Edmund Husserl. Phaenomenologica, vol. 86. Netherlands: Martinus Nijhoff, 1982.

WALTON, Roberto. Intencionalidad y Horizonticidad. Bogotá: Editorial Aula de Humanidades, 2015.

WARREN, Nicolas de. Husserl and the Promise of Time: Subjectivity in Transcendental Phenomenology. New York: Cambridge University Press, 2009.

ZAHAVI, Dan. Husserl’s Phenomenology. California: Stanford University Press, 2003.

____________. Inner (Time-)Consciousness. In: On Time - New Contributions to the Husserlian Phenomenology of Time. Ed. Dieter Lohmar, Ichiro Yamaguchi. Phaenomenologica, vol. 197. Dordrecht, Heidelberg, London, New York: Springer, 2010. pp. 319-339.

Publicado

2024-06-26

Como Citar

Oliveira, I. . C. C. de. (2024). REFLEXÃO E AUTOPERCEPÇÃO:: ALGUMAS INCURSÕES SOBRE O ATO REFLEXIVO NA FENOMENOLOGIA DE EDMUND HUSSERL. REVISTA INSTANTE, 6(1), 91–107. Recuperado de https://revista.uepb.edu.br/revistainstante/article/view/3174

Edição

Seção

Artigos